الگوی ارزیابی راهبردی نظام آموزش و پرورش مبتنی بر تحلیل اسناد و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران

شریفی ستوده, حسن; نجفی رستاقی, حیدر; شاه آبادی, محمدحسین; ذوفن, صادق

الگوی ارزیابی راهبردی نظام آموزش و پرورش مبتنی بر تحلیل اسناد و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه علامه طباطبایی

² دانشگاه تهران- دانشکده مدیریت

³ دانشگاه باقرالعلوم

⁴ کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

نظام آموزش و پرورش نقش حائز اهمیتی در تحول فرهنگی و تربیت نسل آتی کشور دارد. از این حیث بازطراحی و اصلاح سازوکارهای برنامه‌ریزی و نظارت بر این نهاد، نیازمند توجه بیشتری از جانب سیاستگذاران است. در همین راستا هدف از پژوهش حاضر، استخراج الگویی برای ارزیابی راهبردی نظام آموزش و پرورش مبتنی بر اسناد و سیاست‌های کلان کشور میباشد. تحقیق حاضر از نوع تحقیق کیفی بوده که با روش مطالعات اسنادی انجام گرفته و به منظور تحلیل و دسته‌بندی یافته‌ها، از روش تحلیل مضمون بهره گیری شده است در یافته‌ها، در بعد «مدیریت و حکمرانی»؛ مؤلفه‌هایی مانند برنامه و بودجه، ارزشیابی و تضمین کیفیت، اصلاح ساختارها و رویه‌ها و گسترش عدالت آموزشی، در بعد «نظام آموزشی»؛ مؤلفه‌های محتوا و کتب درسی، الگوهای یاددهی-یادگیری و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی، در بعد «نظام تربیتی»؛ مؤلفه‌های شش ساحت تربیتی سند تحول، در بعد «نیروی انسانی»؛ مؤلفه‌هایی از جمله گزینش و جذب، آموزش و تربیت و منزلت اجتماعی، در بعد «زیرساخت»؛ مؤلفه‌های تجهیزات و فناوری‌های مدارس و فضاهای آموزشی، معماری و کالبد مدارس و فضاهای آموزشی، زیرساخت‌های آموزشی-تربیتی و در بخش «ارتباطات و تعاملات» مؤلفه‌های تعاملات بیرونی، به همراه شاخص‌های اصلی هریک، استخراج و با نشان دادن ساختار مفهومی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌‌های مذکور در قالب یک نظام جامع، الگوی ارزیابی راهبردی ارئه شده و در نهایت، توصیه‌های سیاستی، جهت تقویت نظام ارزیابی راهبردی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد گردیده‌است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516972.1403.32.64.3.2

موضوعات

پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی

عنوان مقاله [English]

Strategic evaluation model of education system based on the analysis of the policies of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

hassan sharifi sotoudeh ¹
heidar Najafi Rastaghi ²
mohammadhossein shahabadi ³
sadegh zoufan ⁴

¹ Allameh Tabataba'i University

² University of Tehran

³ Baqir al-Olum University

⁴ Master of Sciene, Faculty of Political Sciences and Islamic Studies Imam Sadiq University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The education system as one of the sub-systems affecting the development of the country has played an important role in the cultural transformation and development of the next generation of the country.In this regard, the redesign of planning and oversight mechanisms of this institution requires more attention from policy centers.The purpose of this study is to extract a framework for policy-making and evaluation of the education system based on macro policies.the method of documentary studies has been used.
In the findings, the "management and governance" dimension; components such as program and budget, evaluation and quality assurance, reforming structures and procedures and expanding educational justice;
In the "educational system" dimension; Content components and textbooks, teaching-learning patterns and evaluation of academic progress; In the "educational system" dimension; components of six educational areas;In the "human resources" dimension; components including selection and recruitment, empowerment and human development; In the "infrastructure" dimension; components of equipment and technologies of schools and educational spaces, architecture of schools and educational spaces, educational infrastructure;
and in the "Communications and Interactions" section, the components of external interactions; Along with the main indicators of each, extracting and showing the conceptual structure in the form of a comprehensive system, a strategic evaluation model is presented. And finally, policy recommendations have been proposed to strengthen the strategic evaluation system of the education system of the Islamic Republic of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

Policy making-
educational governance-
education system-
strategic evaluation

مراجع

آهنگری، فرشته (1386). پیشینه و بنیادهای اخلاق در ایران و جهان. اخلاق در علوم و فناوری. 3و4 (2). 11-22

افکاری، فرشته (1393). نقد و بررسی رویکردهای تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی در کتاب‌های درسی بخوانیم، بنویسیم، قرآن، هدیه‌های آسمان، تعلیمات اجتماعی و طراحی الگوی برنامه درسی. پایان‌نامه دکتری. گروه برنامه ریزی درسی. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی

بهشتی، سعید (1393). مختصات حرکت جوهری انسان در حکمت متعالیه و کاربردهای آن در شناسایی اصول حاکم بر تحول آموزش و پرورش. فصلنامه روان شناسی تربیتی، 31 (10). 82-107

بهشتی، سعید (1396). نظریه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی بر مبنای حکمت متعالیه (نظریه حکمت متعالیه تعلیم و تربیت)؛ مفهوم شناسی و روش‌شناسی. قبسات . 83. . 37-72

بیرانوند، فضل الله (1392). تحلیل محتوای کتاب‌های دین و زندگی دوره متوسطه نظری از نظر توجه به رویکردهای تربیت اخلاقی. پایان نامه ارشد. گروه برنامه ریزی درسی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

پورموسوی، جعفر (1394). تبیین تربیت اخلاقی عقل‌محور در اسلام و بررسی کتب دین و زندگی دوره متوسطه براساس آن. پایان‌نامه ارشد. گروه فلسفه تعلیم و تربیت. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه تربیت مدرس

تبریزی، منصوره (1393). تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی. فصلنامه علوم اجتماعی. 64. 105-138

حسنی، محمد و وجدانی، فاطمه (1395). بررسی و نقد الگوی تربیت اخلاقی در کتابهای آموزش قرآن دوره ابتدایی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. 32. 137-161

حسنی، محمد و وجدانی، فاطمه (1396). تحلیل محتوای کیفی کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر تربیت اخلاقی. تربیت اسلامی. 25. صص 29-54

حسنی، محمد (1394). تجارب تربیت اخلاقی کارگزاران نظام تربیت رسمی و عمومی در دوره ابتدایی (دبستان). نوآوری‌های آموزشی. 56. 7-37

حسنی، محمد (1395). بررسی رویکرد تربیت اخلاقی در نظام تربیت رسمی و عمومی ابتدایی. تربیت اسلامی. 22. 1-28

حسنی، محمد؛ چناری، مهین؛ وجدانی، فاطمه؛ سجادیه، نرگس؛ نامی، شمسی؛ سلمان ماهینی، سکینه؛ غلام آزاد، سهیلا؛ بیگدلی، شعله و سرکارآرانی، محمدرضا .(1394). رویکردهای نوین در تربیت اخلاقی. تهران: مدرسه

حسینی شاهرودی، سیدمرتضی و پورافغان، عظیمه. (1394). نسبت کمال عقلانی (اتحاد با عقل فعال) با کمالات اخلاقی از نظر ملاصدرا. حکمت معاصر. 2 (6). 43-58

داودی، محمد؛ بهشتی، محمد و بهشتی، سعید. (1399). درآمدی بر فلسفه‌های تعلیم و تربیت در تمدن اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. تهران: سمت

درامامی، نرگس (1390). تحلیل محتوای کتاب‌های بخوانیم، تعلیمات اجتماعی(مدنی)، هدیه‌های آسمانی و قرآن پایه‌های سوم تا پنجم ابتدایی سال 1388 به منظور بررسی برخی مولفه‌های تربیت اخلاقی. پایان‌نامه ارشد. گروه تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش. دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. دانشگاه علامه طباطبایی

دهقان سیمکانی، رحیم. (1393).کاربرد اخلاقی عقل، بررسی نگرش ملاصدرا و قاضی عبدالجبار. قم: ادیان

شورای عالی آموزش و پرورش (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران

صدرالدین شیرازیملاصدرا (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. ج1. قم: بیدار

صدرالدین شیرازی ملاصدرا (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. ج3. قم: بیدار

صدرالدین شیرازی ملاصدرا (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. ج4. قم: بیدار

صدرالدین شیرازی ملاصدرا (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. ج5. قم: بیدار

صدرالدین شیرازیملاصدرا (1366). تفسیر القرآن الکریم. تصحیح محمد خواجوی. ج6. قم: بیدار

صدرالمتألهین شیرازی، ملاصدرا (1368). الحکمة المتعالیه فی الاسفار العقلیة المتعالیة. ج8. قم: مکتبة المصطفوی

صدرالدین شیرازی ملاصدرا (1387). ترجمه مفاتیح الغیب، کلید رازهای قرآن. ترجمه و تعلیق: خواجوی، محمد. چاپ چهارم. تهران: مولی

صدرالدین شیرازی ملاصدرا (1396). تفسیر سوره یس. مترجم: طاهری، سید صدرالدین. چاپ اول. تهران: بنیاد حکمت اسلامی

صدرالدین شیرازی ملاصدرا (1981). الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة. ج 9. چاپ سوم. بیروت: دار احیاء التراث‏

طوسی، خلیل الرحمان. (1392). درآمدی بر اخلاق فلسفی در حکمت متعالیه. چاپ اول. قم: بوستان کتاب

عبودیت، عبدالرسول. (1394). درآمدی به نظام حکمت صدرائی(جلد سوم): انسان‌شناسی. تهران: سمت؛ قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

لطف‌آبادی، حسین (1384). نقد نظریه‌های رشد اخلاقی پیاژه و کولبرگ و باندورا و ارائه الگویی نو برای پژوهش در رشد اخلاقی دانش‌آموزان. نوآوری‌های آموزشی. 11. 76-104

لطیفی، علی. (1396). مبانی فلسفی علم تربیت اسلامی. چاپ اول. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

لعل صاحبی، طوبی و مسعودی، جهانگیر. (1496). اخلاق وجودی ملاصدرا و پاره‌ای از لوازم آن. آیین حکمت. 31. 187-205

وجدانی، فاطمه؛ ایمانی، محسن و صادق‌زاده قمصری، علیرضا . (1393). چگونگی تحول در نظام رایج تربیت اخلاقی مدارس جهت کاهش شکاف میان معرفت و عمل بر مبنای دیدگاه علامه طباطبایی(ره). پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت. 1 (4). 111-130